Zondagavond 30 april 2023, bereikte ons het verdrietige nieuws dat Jan Schouten, oprichter en grondlegger van Schouten & Nelissen, op 82-jarige leeftijd is overleden.
Jan Schouten was ondernemer in psychologie. Opschudden was zijn handelsmerk, thuis, op de werkplek en in de samenleving. In 1974 promoveerde Jan op een proefschrift onder de titel ‘Vrijheid in werken’. Jan wilde mensen helpen zichzelf te emanciperen. Dat is nooit meer overgegaan. Jans proefschrift was de opmaat naar een succesvol bedrijf, nu Schouten & Nelissen.
Bij het grote publiek brak Jan Schouten door in 1979 toen hij voor de AVRO TV-lessen over assertiviteit verzorgde. Vriend en vijand vonden daar wat van. Volkskrantjournalist Jan Blokker noemde Jan een ‘zielenknijper die fröbelt aan menselijk gedrag’. Wetenschappers waren ook zeer terughoudend.
Maar Jan Schouten zette door. Een van zijn leefregels luidt: ‘Mag het niet, dan doen we het juist!’ Jan richtte samen met geestverwant Boris Nelissen Schouten & Nelissen Recovery op, een bedrijf dat mensen trainde in ‘nee zeggen’, ook tegen ‘de baas’. Recovery betekent hier herstel en ontwikkeling; het bevorderen van het ontstaan van iets nieuws in mensen, of iets dat al lang vergeten is. De mens achter de ambtenaar of medewerker werd nieuw leven ingeblazen.
In 1995 verraste Jan Schouten de voetbalwereld door voorzitter te worden van het dan zieltogende FC Den Bosch. De ‘doctor in de psychologie’ bewoog zich met even groot gemak tussen supporters van de harde kern, KNVB-bobo’s en ‘nagemaakte mensen in net pak’. Op die eigenschap, zich kunnen verstaan met Jan en alleman, is Jan zijn leven lang heel trots. Ondertussen hielp hij de club naar de eredivisie.
‘Ik wil de angst ervaren om voor een leeg blad papier te zitten’, zei Jan Schouten in 2003 tegen een journalist toen die hem vroeg naar Jans schrijverschap. Jan had zich teruggetrokken uit zijn bedrijf en ging romans schrijven. Jan verwerkte daarin zijn eigen leven, maar hij nam het ook op voor de ‘vergeten groepen’ of verguisde mensen, bijvoorbeeld omdat ze eens ‘fout’ waren geweest. Jan Schouten veroordeelde nooit.
75 jaar was ondernemer Jan Schouten toen hij in 2015 New Heroes oprichtte, een online trainingsplatform. New Heroes was de vervolmaking van zijn ideaal: soft skills beschikbaar maken voor iedereen, waar ter wereld ook.
Jan Schouten gaf geur en kleur aan het leven van allen die hem gekend hebben of de vrucht plukten van zijn veelzijdig werk als ondernemer in psychologie, oprichter, pionier, opschudder, zeezeiler, voetbalvoorzitter, organisatie-ontwikkelaar, vader, echtgenoot en auteur. In alles was hij non-conformist en een warm mens.
