Versterk je interactie met de Roos van Leary

Welke communicatiestijlen onderscheidt de Roos van Leary?

De Roos van Leary onderscheidt vier hoofdkwadranten met daarbinnen acht communicatiestijlen, ook wel interactiestijlen. Wat betekenen die nu concreet? Hier een overzicht met herkenbare kenmerken:

• Leidend (Boven–Wij): Je neemt initiatief, bent zelfverzekerd en geeft richting. In teams hak jij knopen door en stuur je op een positieve, coachende manier.

  Valkuil: kan bazig of betuttelend overkomen als je te veel stuurt.

• Helpend (Boven–Wij): Je bent aanwezig om te ondersteunen, vriendelijk, behulpzaam en bemoedigend. In leiderschap ben je de coach die meedoet en anderen laat groeien.

  Valkuil: kan als bemoeizuchtig worden ervaren wanneer hulp ongevraagd is.

• Concurrerend (Boven-ik): Je bent ambitieus, resultaatgericht en niet bang voor confrontatie. Je communiceert direct en daagt anderen uit. Dit zie je bijvoorbeeld bij een manager die scherp op resultaten stuurt en geen tegenspraak duldt.

  Valkuil: kan overkomen als arrogant of egoïstisch.

• Aanvallend (Boven-ik): Je bent kritisch, dominant en laat weinig ruimte aan anderen. In extreme vorm toon je autoritair gedrag en probeer je met kracht te overtuigen.

  Valkuil: intimiderend gedrag schaadt de sfeer en roept weerstand op.

• Teruggetrokken (Onder-ik): Je bent gereserveerd en houdt je afzijdig. Je zegt weinig, maar keurt stilletjes af of haakt innerlijk af.

  Valkuil: kan overkomen als ongeïnteresseerd of passief-agressief.

• Opstandig (Onder-ik): Je werkt tegen vanuit een kritische houding. Je gaat niet openlijk in verzet, maar verzet je subtiel tegen instructies of plannen. Bijvoorbeeld door te zuchten, te vertragen of te saboteren.

  Valkuil: kan een negatieve sfeer creëren en lokt vaak strenge reacties uit.

• Volgend (Onder-Wij): Je zoekt bevestiging en past je makkelijk aan. Je volgt de ander en neemt zelden zelf het voortouw.

  Valkuil: kan hulpeloos of besluiteloos overkomen en beperkt eigen initiatief.

• Meewerkend (Onder-Wij): Je bent meegaand, vriendelijk en gericht op harmonie. Je stemt af op anderen en houdt rekening met ieders belang.

  Valkuil: te meegaand gedrag kan ervoor zorgen dat je eigen mening ondersneeuwt.

Geen van deze communicatiestijlen is goed of fout; het zijn gedragsopties die je bewust kunt inzetten. Iedereen bezit ze in meer of mindere mate. Door de Roos van Leary te begrijpen, leer je beter schakelen tussen stijlen en effectiever reageren in verschillende situaties.

De Roos van Leary toepassen

De Roos van Leary wordt vooral toegepast wanneer communicatie steeds op dezelfde manier vastloopt, zowel op het werk als thuis. Het model helpt om beter te begrijpen waarom bepaalde reacties steeds ontstaan en welke rol je eigen gedrag daarin speelt. In teams wordt het ingezet om vastgelopen interacties te analyseren, lastige gesprekken voor te bereiden of samenwerking te verbeteren. Het biedt concrete handvatten om bewust een andere benadering te kiezen, zodat je gewenst gedrag bij de ander kunt stimuleren en patronen die niet helpen kunt doorbreken.

Ook in één-op-één situaties werkt de Roos van Leary praktisch: je wordt bewuster van je eigen stijl, herkent sneller wat er gebeurt in de dynamiek en reageert flexibeler en effectiever. Omdat het geen persoonlijkheidstest is maar een interactiemodel, kun je het in vrijwel elke situatie gebruiken waarin communicatie stroef loopt of vraagt om meer regie en impact.

Hoe de Roos van Leary jouw leiderschapsontwikkeling versterkt

Voor leidinggevenden is de Roos van Leary een krachtig instrument om gedragspatronen te herkennen en bewust te beïnvloeden. Het model laat zien hoe jouw houding direct bepaalt hoe anderen op je reageren, waardoor je sneller schakelt, beter samenwerkt en met meer impact leidinggeeft. De onderstaande thema’s laten zien hoe het model jouw leiderschapsontwikkeling ondersteunt.

1. Inzicht in gedragspatronen

De Roos van Leary helpt je begrijpen hoe jouw gedrag het gedrag van je team beïnvloedt. Dit inzicht maakt het makkelijker om bewust te kiezen welke stijl je inzet om de gewenste teamdynamiek te creëren, bijvoorbeeld meer eigenaarschap, betrokkenheid of initiatief.

2. Verbetering van communicatie

Het model biedt concrete handvatten om effectiever te communiceren. Je leert jouw communicatiestijl aan te passen aan wat een situatie of medewerker nodig heeft, zodat je vertrouwen opbouwt, verwachtingen verduidelijkt en een positieve sfeer stimuleert.

3. Beïnvloeding van teamdynamiek

Door patronen in de interactie van je team te herkennen, kun je doelgericht ingrijpen wanneer de samenwerking stroef loopt. Je ontdekt hoe je met ander gedrag de toon kunt zetten en een omgeving creëert waarin mensen zich gehoord, gewaardeerd en veilig voelen.

4. Conflicthantering

De Roos van Leary geeft een helder kader om te begrijpen welk gedrag conflicten versterkt en welke stijl juist helpt om spanning te verminderen. Hierdoor kun je gesprekken sneller de goede kant op sturen en harmonie en duidelijkheid herstellen.

5. Praktische toepasbaarheid

Juist in drukke omgevingen, zoals productie, logistiek of teams met hoge werkdruk, biedt het model een snelle manier om situaties te analyseren. Je ziet in één oogopslag wat er gebeurt en past je houding aan om mensen mee te krijgen, ook als je weinig tijd hebt.

6. Zelfbewust leiderschap

Door regelmatig met het model te werken, reflecteer je beter op je eigen leiderschapsstijl. Je ziet wanneer je te veel stuurt, te veel ruimte geeft of te kritisch wordt. Dat helpt je om gerichter bij te sturen en een werkklimaat te creëren waarin mensen kunnen groeien.

7. Ontwikkeling van leiderschapsvaardigheden

De Roos van Leary draagt direct bij aan het ontwikkelen van je leiderschapsvaardigheden. Je leert flexibeler schakelen, beter verbinden en doelgerichter sturen. Het resultaat: teams die productiever zijn, sneller leren en sterker samenwerken.

Tips en voorbeelden Roos van Leary

Gedrag begrijpen is één ding. Het effectief toepassen in de praktijk is iets anders. Roos van Leary-expert Bert van Dijk laat zien hoe het model tot leven komt in de praktijk, met concrete voorbeelden en een toepasbare tip.

Concurrerend vs. Leidend

Je wilt naar huis, je bent al langer op kantoor dan je wilde. Je baas komt naar je toe, net voordat je wil opstaan. ‘Zoek voor mij nog even dat-en-dat dossier op en geef me advies over hoe ik dit het beste kan aanvliegen’. Het is je baas en hij geeft je een opdracht. Je neiging is om meteen op te staan en te gehoorzamen. Maar je wilt naar huis, je bent moe. Om je eigen doel te bereiken zet je je leidend gedrag in: ‘Ik begrijp je probleem. Morgen kan ik het als eerste aanpakken, maar nu ga ik naar huis. Ik ben doodop. Oke?’

Naast het concurrerende gedrag van je baas zet je leidend gedrag neer in plaats van het teruggetrokken gedrag waar je toe geneigd was.

Opstanding vs. Meewerkend

Je hebt een vervelend conflict met een directe collega. Je bent boos, want ze heeft een klant van jou gebeld en dat was niet de bedoeling. Je bent geneigd om haar eens goed de waarheid te vertellen. Maar dat kan jullie, verder uitstekende, werkverhouding behoorlijk verstoren en dat wil je niet. Om ervoor te zorgen dat dat niet gebeurt, ga je naar haar toe en zeg je na een korte inleiding: ‘Ik snap heel goed dat je die klant wilde bellen, maar ik vind het vervelend dat je het niet met me overlegd hebt. Kunnen we afspreken dat we voortaan even overleggen voordat we elkaars klanten benaderen?’

In plaats van je eerste neiging (opstandig), kies je voor meewerken, waardoor de kans dat de relatie goed blijft veel groter is.

Een tip: wantrouw altijd je eerste neiging als die gestuurd wordt door gevoelens. Denk dan na en gebruik de Roos van Leary om ‘uit te rekenen’ wat een betere keus is.